Etapy rozwoju komunikacji językowej

Język to najlepszy środek komunikacyjny, który umożliwia tworzenie precyzyjnych    i plastycznych odniesień. Proces opanowywania umiejętności językowych i komunikacyjnych jest złożony, wielowymiarowy i długotrwały. Przebiega podobnie u wszystkich dzieci, niezależnie od rodzaju języka. Każde dziecko jest zdolne do posługiwania się językiem.       W procesie jego opanowywania zaznaczają się ogólne prawidłowości rozwojowe.

 

Okresy rozwoju mowy dziecka można podzielić na dwa podokresy:

  1. prelingwalny (przedjęzykowy, niemowlęcy) – komunikacja dziecka z najbliższym otoczeniem nie jest oparta na słowie, lecz na pewnych działaniach dziecka związanych z jego fizjonomią; do około 6 m-ca życia dominują symptomy, potem sygnały, np. płacz dziecka w celu przywołania matki;
  2. lingwalny (językowy).

Leon Kaczmarek – twórca polskiej logopedii – okres prelingwalny nazywa okresem melodii   i dzieli go na następujące podokresy:

  • krzyku i płaczu – od urodzenia do 3 m-ca życia dziecka, pełni funkcję komunikacyjną, dziecko w sposób niezamierzony informuje o swoich potrzebach;
  • głużenia – między 3 a 6 m-cem życia dziecka, dźwięki wydawane przez niemowlęta, głównie gardłowe i tylnojęzykowe, oparte na spółgłoskach, są symptomami dobrego samopoczucia. Głużą wszystkie dzieci, także niesłyszące lub mające znaczne uszkodzenie słuchu;
  • gaworzenia – między 6 a 9 (12) m-cem życia dziecka, odtwarzanie dźwięków słyszanych przez dziecko w otoczeniu, opartych na spółgłoskach i samogłoskach. Istotny jest tutaj zmysł słuchu. Dzieci niesłyszące nie gaworzą;

Okres między 9 (12) a 18 (24) m-cem życia dziecka jest niezwykle ważny dla rozwoju komunikacji językowej.

U dzieci około 9  m-ca życia zaczyna się okres wyrazu (wypowiedzi jednowyrazowej). Dziecko dochodzi do praktycznego odkrycia, że ciągi dźwięków, jakie słyszy i jakie wypowiada, coś znaczą. Znaczenia te są jeszcze mało konkretne, a wypowiedzi dziecka określa się jako globalne. Ze strony dorosłych wymagają pewnego wysiłku, aby je zrozumieć. Słownik dziecka wynosi około 50-100 wyrazów.

Około 18 m-ca życia dziecka wchodzi ono w okres zdania (wypowiedzi dwuwyrazowej). Wypowiedzi zaczynają stopniowo przybierać formę wypowiedzi dorosłych. Pojawia się struktura wypowiedzi: wykonawca czynności-czynność. Około 24 m-ca życia dziecka struktura wypowiedzi dziecięcej wzbogacona zostaje o trzeci wyraz i więcej. Okres zdania w rozwoju mowy dziecka trwa do około 36 m-ca życia. Słownik dziecka gwałtownie wzrasta i wynosi około 500 wyrazów.

Po 36 m-cu życia dziecko wchodzi w okres swoistej mowy dziecięcej. Zasób słownikowy dziecka powiększa się między 3 a 4 rokiem życia i wynosi około 1500 wyrazów. Ich struktura zbliżona jest do struktury słownika dorosłego użytkownika języka.

Bibliografia:

1. Maria Kielar-Turska, Rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych,             [w:] Diagnoza logopedyczna, (red.) Ewa Czaplewska, Stanisław Milewski, Gdańskie Wydawnictwo Logopedyczne, Sopot 2012, s. 15-63
2. Józef Porayski-Pomsta, O okresach rozwoju mowy dziecka, źródło:  http://www.tkj.uw.edu.pl/poradnia/art07.htm.

Paulina-Grzebalska-200x300Opracowała: Paulina Grzebalska

neurologopeda